Bye auto, hallo ov: met een reisschema op zak stappen we wél in

GEDRAGSPILOT OV

Wat houdt automobilisten tegen om met de trein of bus te reizen? En aan welke knoppen kunnen we draaien om ze daar toch voor te enthousiasmeren? Brainport Bereikbaar gaf met hulp van SmartwayZ.NL opdracht aan Duwtje om met gedragspilots te testen hoe reizen met het ov gestimuleerd kan worden. Duwtje zette er vier interventies (experimenten) voor in. De resultaten zijn verrassend! Joyce Croonen (oprichter en CEO van Duwtje) en Rick Baggermans (projectleider gedrag) vertellen ons meer.

Waarom zijn deze gedragspilots ingezet?

Rick: “Ons doel is om de Brainportregio bereikbaar, leefbaar en duurzaam te houden. Daarvoor willen we onder andere zoveel mogelijk automobilisten uit de auto en in het ov te krijgen. We onderzoeken welke motivatoren daar het beste voor werken en zetten die in de praktijk in. Daarbij gaat het zeker niet alleen om externe motivatoren zoals een financiële beloning. We willen juist ook de interne motivatoren van automoblisten stimuleren. Ofwel: Hoe zorgen we dat mensen de auto voor de deur laten staan en in plaats daarvan in de trein stappen? We hebben Duwtje gevraagd daar over mee te denken.”

Hoe is Duwtje daarmee aan de slag gegaan?

Joyce: “We hebben eerst een gedragsanalyse uitgevoerd. Zo wisten we aan welke knoppen we konden draaien om mensen te motiveren. Vervolgens hebben we vier verschillende interventies uitgezet in vier plaatsen rondom Eindhoven met een NS station. De eerste was inspelen op gemak en het scepticisme over de lange reistijd verlagen via kant-en-klare reisschema’s. In de tweede interventie benadrukten we de nadelen van de auto zoals files. Bij de derde lag de focus op het voordeel ‘reistijd is eigen tijd’ door concreet te maken hoe je je reistijd kan besteden. De vierde interventie liet zien dat de trein in Boxtel in 99% van de gevallen op tijd komt en daarmee een betrouwbaar vervoermiddel is.”

Welke interventie gaf het beste resultaat?

Joyce: “De eerste! Daarbij draaiden we vooral aan de knop ‘gemak’. Een grote hindernis bij verstokte automobilisten blijkt namelijk het doorbreken van gewoontes en het uitzoeken hoe je met het ov naar werk kan reizen. We stuurden daarom kant-en-klare reisschema’s naar de grootste bedrijven in de Brainportregio. Door de route zo aan te bieden, zorgden we voor minder belasting van het brein van automobilisten en was de eerste stap al gezet. Daarnaast overschatten automobilisten vaak de reistijd met het ov. Via deze deur-tot-deur reisschema’s ontdekten zij dat de reistijd in werkelijkheid reuze meevalt. De interventie bleek effectief: in de nameting zagen we een significante stijging van 3,6% meer check-ins op het NS station.”

Tof! Kun je verklaren waarom de andere drie interventies minder succesvol uit de bus kwamen?

Joyce: “We denken dat cognitieve dissonantie een grote rol speelt onder autogebruikers. Oftewel: het goedpraten voor jezelf. Mensen die de auto pakken, hebben al vrede gesloten met het feit dat ze mogelijk in de file kunnen staan. De twee interventies waarbij we het nadeel van files centraal zetten, haalden dus de automobilist niet uit de auto.”

Welk resultaat heeft je het meest verbaasd?

Joyce: “De tegenvallende resultaten van interventie 3: reclaim je tijd. Voor veel mensen is het grootste voordeel van het ov dat de reistijd als eigen tijd gebruikt kan worden. In de auto moet je constant opletten en je handen aan het stuur houden. In het ov kun je werken, Netflixen, een nieuwe taal leren, etc. En omdat tijd wordt gezien als iets kostbaars speelt meer ‘eigen’ tijd in op je interne motivatie. Het is wetenschappelijk bewezen dat wanneer je aan deze motivatieknop draait, de kans op langdurige gedragsverandering het grootst is. Ik had hele goede hoop op de effectiviteit van deze interventie, maar dat hebben we (helaas) niet teruggezien in de resultaten.”

Stel dat een andere gemeente of werkgever met één van deze interventies aan de slag wil. Wat is dan jullie gouden tip?

Rick: “Neem dan zeker contact op met Brainport Bereikbaar! We hebben niet voor niets Duwtje aan het begin van het gedragsexperiment gevraagd om een oplossing te bedenken die schaalbaar is. We gaan de geslaagde interventies dan ook breder inzetten in heel Zuid-Nederland en helpen gemeenten of werkgevers graag met het inzetten van de oplossingen.”